REGIO – De uitbraak van het coronavirus en de intelligente lockdown die het kabinet in reactie daarop heeft ingesteld, bezorgen de economie flinke schade. Een terugval van werkgelegenheid is onvermijdelijk, ondanks de vele steunmaatregelen die de overheid heeft genomen. Ook de werkgelegenheid in Drechtsteden wordt getroffen door het coronavirus, meldt het UWV. In deze regio werkt ruim een kwart van alle werknemers in een sector die te maken heeft met (zeer) grote krimp van werkgelegenheid, zoals de horeca en de uitzendbranche. Bijna een kwart van de werknemers werkt in een sector waarin de werkgelegenheid juist toeneemt, waaronder zorg en welzijn en openbaar bestuur. (Archieffoto: Thymen Stolk)

In de Drechtsteden werkt 29 procent van alle werknemers in een sector die te maken heeft met (zeer) grote krimp van werkgelegenheid. Dit betreft in totaal 36.300 werknemers. Aan de andere kant werkt 47 procent van de werknemers in een sector die nog relatief weinig last heeft van de coronacrisis. Bijna een vierde van de werknemers in Drechtsteden werkt in een sector waarin de werkgelegenheid groeit tijdens de corona-uitbraak. Dit is vergelijkbaar met de cijfers op landelijk niveau.

Flexkrachten

De sectoren verschillen niet alleen in de mate waarin de coronacrisis hen raakt. Ook de opties om personeel te behouden of juist af te stoten zijn niet in alle sectoren gelijk. Het aandeel werknemers met een flexibel contract in de sector is hierbij van belang. Werkgevers kunnen immers snel reageren op het wegvallen van economische activiteit met het beëindigen van tijdelijke contracten en het niet of minder oproepen van oproepkrachten, terwijl het ontbinden van vaste contracten meer tijd en moeite kost. Opvallend is dat sectoren die het meest getroffen worden door de crisis, relatief veel gebruikmaken van flexibele medewerkers. De positie van flexkrachten is daarmee kwetsbaar.

Zeer grote krimp in uitzendbranche en horeca

In de Drechtsteden werken bijna 19.000 werknemers in de zwaarst getroffen sectoren. Dat is 15 procent van alle werknemers in de regio. Van de sectoren met een zeer grote krimp van de werkgelegenheid is de uitzendsector in Drechtsteden veruit de grootste sector. Maar ook de horeca heeft te maken met een zeer groot verlies aan werkgelegenheid. Onder hen zijn relatief veel mensen met een flexibel contract, die het grootste risico lopen op minder of helemaal geen werk. Naast 5.200 uitzendkrachten werken er ook veel andere flexwerkers in de zwaarst getroffen sectoren, namelijk ruim 1.900 oproepkrachten en 5.300 werknemers met een tijdelijk contract. In totaal behoren 12.400 werknemers in de zwaarst getroffen sectoren tot de flexibele schil. Zij lopen relatief veel risico op baanverlies.

Uitzendbureaus in de knel

De uitzendsector wordt zeer hard getroffen. Veel bedrijven die in de problemen komen door de coronamaatregelen reageren snel met het afstoten van (een deel van) de flexibele schil. Het gaat dan bijvoorbeeld om uitzendkrachten in de horeca, sierteelt, industrie of de detailhandel. Volgens onderzoek van CNV heeft de helft (49 procent) van de uitzendkrachten vrijwel geen werk meer door de coronacrisis. Het aantal nieuwe WW-uitkeringen vanuit de uitzendbranche bedraagt in Drechtsteden 718 in april.

Lege restaurants

De horeca heeft zwaar te lijden onder de coronamaatregelen. Deze sector kwam vanuit een periode met volop economische activiteit ineens met piepende banden tot stilstand. Nederlanders worden opgeroepen om zoveel mogelijk afstand te houden. Eet- en drinkgelegenheden waren tot 1 juni gesloten. Zij mogen inmiddels weer open, maar kunnen de eerste tijd echter nog veel minder klanten ontvangen dan voor de beperkende maatregelen het geval was. Hotels zien het aantal gasten sterk teruglopen. Binnen de arbeidsmarktregio Drechtsteden treft dit vooral Dordrecht, waar zich veel horecagelegenheden bevinden. Met een aandeel van 76 procent bestaat een groot deel van het horecapersoneel uit mensen met een tijdelijk contract of oproepcontract die speciaal voor het hoogseizoen zouden worden aangetrokken. Veel van deze tijdelijke werkgelegenheid gaat op korte termijn verloren.

Geen evenementen

Ook cultuur, sport en recreatie hebben erg veel last van de coronamaatregelen. Recreatieactiviteiten, sportwedstrijden, voorstellingen en evenementen zijn zo goed als allemaal afgelast. Musea, bibliotheken, theaters en bioscopen mogen sinds 1 juni weer open, sportactiviteiten buiten zijn vanaf 11 mei al meer toegestaan. Naar verwachting mogen campings en vakantieparken vanaf 1 juli weer open. Ook sportscholen, sauna’s, sportkantines en casino’s kunnen mogelijk per 1 juli open, mits verspreiding van het virus tot die tijd niet te veel is toegenomen. Op 21 april heeft het kabinet besloten dat in ieder geval tot 1 september – maar waarschijnlijk nog langer – geen evenementen mogen plaatsvinden. Dit betekent onder andere dat festivals dit seizoen geen doorgang vinden. Met een aandeel van iets meer dan 1 procent van de regionale werknemers is de impact op de totale werkgelegenheid in Drechtsteden beperkt. De sector maakt echter ook veel gebruik van de inhuur van zelfstandigen zonder personeel. Qua beroepen gaat het niet alleen om artiesten, maar vooral ook om ondersteunend personeel, zoals technisch personeel, catering, kaartcontrole, beveiligers, podiumbouwers. Deze mensen verliezen op korte termijn een groot deel van hun inkomen.

Dalende vraag reisbureaus

Ook reisbureaus merken een dalende vraag, omdat reismogelijkheden sterk beperkt zijn. De luchtvaart ligt grotendeels stil en veel boekingen worden geannuleerd. Er is wel extra werk in de klantenservice voor het omboeken van reizen. Het aantal nieuwe boekingen is fors gedaald. Reisbureaus zijn in Drechtsteden met 0,2 procent van de werkgelegenheid zeer beperkt aanwezig, minder dan in veel andere regio’s. Veel reisbureaus hebben een grote flexibele schil gedurende het hoogseizoen. Werknemers met tijdelijke contracten lopen het risico op korte termijn hun baan te verliezen.

Detailhandel, metaal en technologische industrie

In de sectoren die met grote krimp (dus niet: zeer grote) te kampen hebben, werkt 10 procent van alle werknemers in Drechtsteden (17.400). De grootste sectoren binnen dit cluster zijn detailhandel non-food (6.200) en metaal en technologische industrie (5.300 werknemers). Het totale aantal flexwerkers in deze groep sectoren met grote krimp bedraagt 5.800, met 1.400 oproepkrachten en 4.400 werknemers met een tijdelijk contract. Flexwerkers zijn vooral in detailhandel non-food te vinden. Naar verwachting treft de impact op de werkgelegenheid oproepkrachten het eerst.

Wisselend beeld winkels

De detailhandel laat een wisselend beeld zien. De winkelstraten veranderden als gevolg van de intelligente lockdown. Waar de detailhandel food (onder andere supermarkten) niet of nauwelijks wordt geraakt, is dit anders voor de detailhandel non-food. In de Drechtstedelijke detailhandel zijn 10.700 werknemers actief, waarvan 6.200 in de non-food. De impact van de coronacrisis is voor veel winkeleigenaren groot. Veel fysieke winkels hebben tijdelijk hun deuren gesloten, zoals kleding- en schoenenzaken, interieurwinkels en kringloopwinkels. Geleidelijk gaat een aantal fysieke winkels weer open met inachtneming van de regels van RIVM. Al met al is er in deze branche nog steeds sprake van een flinke omzetdaling in vergelijking met de situatie voor de maatregelen om het virus in te dammen. Andere segmenten houden stand, al is het er rustiger dan normaal. Er zijn ook winkels waar het juist druk is, zoals doe-het-zelf zaken en tuincentra. Spellen- en hobbywinkels lijken eveneens garen te spinnen bij de crisis. Ook webwinkels doen het goed. Door de verschuiving naar het online blijft het aantal te bezorgen pakketten groeien. Dit leidt tot een toenemende werkgelegenheid in de koeriersbranche.

Export

De industrie is met een aandeel van 13 procent en ruim 16.000 werknemers van belang voor de werkgelegenheid in de arbeidsmarktregio Drechtsteden. Vooral de metaal- en technologische industrie wordt zwaar getroffen door de coronacrisis. Dit komt door de sterke internationale gerichtheid. In Drechtsteden werken in dit deel van de industrie 5.300 werknemers. Nederlandse fabrikanten exporten naar westerse landen, maar ook landen als China en Zuid-Korea zijn steeds belangrijkere afzetmarkten. Grote internationaal opererende bedrijven (en hun toeleveranciers) lagen stil (vanwege vraaguitval en minder aanvoer van grondstoffen en materialen). Inmiddels starten bedrijven steeds vaker weer op. Volgens Metaalunie vallen de hardste klappen na de zomer, vanwege het opdrogen van orderportefeuilles. Maar ook op dit moment hebben veel bedrijven al te maken met omzetverlies. In bepaalde segmenten is er nog steeds voldoende of veel werk (voedingsmiddelen, medische producten, toeleveranciers daarvan). Net als personeel in de sierteelt, kunnen arbeidskrachten in de industrie nauwelijks thuiswerken. De industrie zelf heeft met 19 procent een beperkte flexibele schil. Er werken echter in de industrie ook veel uitzendkrachten. Vooral zij verliezen op korte termijn hun baan.