De afwikkeling van een nalatenschap is een belangrijke periode. Hierin wilt u alles goed geregeld hebben. Duidelijkheid staat hierbij voorop. Vaak bepaalt het testament hoe de vererving verloopt. Is een testament echter niet opgesteld, dan bepaalt het wettelijk erfrecht wie de erfgenamen zijn en waar zij recht op hebben. Ontstaat hieromtrent onenigheid, of zelfs een conflict, dan biedt de deskundige begeleiding van erfrechtadvocaat of mediator uitkomst.

Wijze van aanvaarding van de erfenis en mogelijkheden om de keuze te ‘herroepen’
Bij de afwikkeling van de nalatenschap moeten als eerste de erfgenamen vastgesteld worden. De erfgenamen bepalen vervolgens of en hoe zij de erfenis aanvaarden. Hiervoor hebben zij ieder drie keuzes: zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.

Heeft een erfgenaam de nalatenschap eenmaal zuiver of beneficiair aanvaard of verworpen, dan is de hoofdregel dat de erfgenaam daar niet op kan terugkomen. De keuze is in principe onherroepelijk en werkt terug tot het moment van overlijden. Hierop bestaat een (beperkt) aantal uitzonderingen. Zo biedt artikel 3:44 BW de erfgenaam de mogelijkheid tot vernietiging van de aanvaarding of verwerping, als aangetoond kan worden dat deze tot stand is gekomen door bedrog, bedreiging of misbruik van de omstandigheden. De erfgenaam moet hiervoor wel beroep doen op de vernietiging, anders blijft de gemaakte keuze geldig. Daarnaast kan een wilsonbekwame erfgenaam die de nalatenschap heeft aanvaard of verworpen (via een belangenbehartiger) een beroep doen op de nietigheid van deze keuze. Een verklaring van de behandelend arts kan hierbij als bewijs dienen. Voorts maakt een wetswijziging uit 2016 het mogelijk om onder bepaalde omstandigheden onder een zuivere aanvaarding uit te komen. Zo kan een erfgenaam de kantonrechter verzoeken hem machtiging te verlenen een nalatenschap alsnog beneficiair te aanvaarden, wanneer een schuld bestaat die de erfgenaam niet kende of hoefde te kennen. De erfgenaam komt er op die manier onderuit schulden van de nalatenschap uit zijn privévermogen te moeten betalen.

Verklaring van erfrecht en executeur
Na de aanvaarding van een nalatenschap kunnen zaken zoals de verklaring van erfrecht -waarmee bijvoorbeeld een geblokkeerde bankrekening vrijgegeven kan worden- relevant worden, net als de hulp van een executeur die de nalatenschap beheert tijdens het proces en ervoor moet zorgen dat (opeisbare) schulden worden voldaan. Een executeur moet in het testament benoemd zijn. Wellicht bent u het als erfgenaam niet eens met de handelwijze van de executeur en ziet u hem liever gaan. Ook hiervoor zijn mogelijkheden, bijvoorbeeld door het ontslag van de executeur te vragen bij de kantonrechter. Elke situatie verschilt, waardoor persoonlijk advies van een erfrechtadvocaat raadzaam is.

Vereffening en verdeling
Wordt de nalatenschap beneficiair aanvaard, dan is op de nalatenschap in beginsel de wettelijke vereffening van de nalatenschap van toepassing. De nalatenschap moet dan volgens vaste wettelijke regels worden afgewikkeld. In de regel zijn de erfgenamen gezamenlijk de vereffenaars van de nalatenschap. Er is een aantal uitzonderingen dat ervoor zorgt dat de erfgenamen/vereffenaars de formele regels niet hoeven toe te passen. Advocaten Familie- & Erfrecht kan u hierover uitgebreid adviseren. Hoe een erfgenaam de nalatenschap ook heeft aanvaard, zuiver of beneficiair, in beide gevallen kan door de rechter ook een vereffenaar worden benoemd. Dat kan een professionele zijn, bijvoorbeeld een advocaat, maar ook een naaste, zoals een familielid. Die persoon wikkelt de nalatenschap dan zoveel mogelijk zelfstandig af. Is de wettelijke vereffening eenmaal voltooid, dan volgt de fase van verdeling van de nalatenschap, waarin de erfgenamen hun deel van de erfenis in handen krijgen.

Legitieme portie en kindsdeel
Bij een onterving van een kind van de overledene ontstaan veel vragen over de rechten van het kind, de legitieme portie. Deze term moet niet verward worden met kindsdeel van de erfenis. Dit laatste is in de volksmond het (niet-opeisbare) deel, een geldvordering, waar het kind als erfgenaam recht op heeft als het kind van zijn ouders erft en de ‘wettelijke verdeling’ van toepassing is. In dat geval is het kind dus wel erfgenaam.

De legitieme portie is ook een geldbedrag, maar is beperkt tot het deel van de erfenis waar een kind (of kleinkind) wettelijk gezien, als het onterfd is, aanspraak op kan maken. De legitieme portie bedraagt kort gezegd de helft van datgene wat het kind als erfgenaam op grond van de wet zou hebben gekregen. De legitieme portie is niet alleen bij een onterving aan de orde. Soms kan het verstandig zijn om als erfgenaam een aanvullend beroep te doen op de legitieme portie. De legitieme portie is een dwingend recht, waarop expliciet aanspraak moet worden gemaakt. Een kind dat aanspraak maakt op de legitieme portie heeft recht op inzage, inlichtingen en afschriften van alle bescheiden die nodig zijn voor het maken van de juiste berekening. De berekening is vaak geen eenvoudige rekenexercitie en kan het beste wordt gemaakt door een in het erfrecht gespecialiseerde advocaat.

Totale expertise in de afwikkeling van een nalatenschap
Bij Advocaten Familie- & Erfrecht krijgt u duidelijke en concrete adviezen en professionele begeleiding op het gebied van de afwikkeling van een nalatenschap. Neem hiervoor contact op via telefoon of e-mail. U krijgt dan snel antwoord.