RIVM geeft advies aan omwonenden Chemours over eten uit eigen tuin

DORDRECHT – Het RIVM heeft het onderzoek naar PFAS in groenten en fruit uit moestuinen in de gemeenten Dordrecht, Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden afgerond. De meeste inwoners in die gemeenten kunnen groenten en fruit uit eigen tuin eten. Een aantal moestuineigenaren wordt geadviseerd hun eigen gekweekte planten af te wisselen met groenten en fruit uit de winkel. Bij enkele moestuinen in Sliedrecht adviseert het RIVM om helemaal geen groenten of fruit uit de tuin te eten, tenzij de gewassen in bakken met potgrond uit de winkel zijn geteeld. Chemours is tien jaar geleden gestopt met de productie en uitstoot van PFAS. Nu wordt nog wel een vergelijkbaar product gemaakt: GenX. De uitstoot hiervan is teruggebracht tot 1 procent. (Archieffoto: Stolk Fotografie)

De vier gemeenten gaven opdracht voor het onderzoek, dat in de zomer van 2021 startte. Het doel: duidelijkheid geven aan inwoners over eten van groenten en fruit uit de moestuin. In totaal werden 1.500 monsters genomen van 26 soorten fruit en groenten. Deze werden onderzocht op de hoeveelheid PFOA en GenX en zestien andere PFAS-stoffen. Op basis hiervan adviseert het RIVM over het eten van groenten en fruit uit eigen (moes)tuin. Op het Eiland van Dordrecht is uit de afgenomen monsters niet gebleken dat er plekken zijn waar zoveel PFAS in zit dat je het niet moet eten. Toch is Amateur Tuindersvereniging Dordrecht Het Vlijpark niet blij met de uitkomsten van het onderzoek.

Voorzitter Nienke Steensma: “We zijn de laatste jaren bij verschillende onderzoeken betrokken geweest en hebben steeds zoveel mogelijk informatie getracht op te halen. Dat blijven we doen om onze leden en bezoekers zo goed mogelijk te informeren. Ons advies was al wel dat het verstandiger is om niet alleen maar in onze tuin gekweekte groenten en fruit te eten. De meeste van onze leden kweken ook niet op zo’n grote schaal hun eigen eten. De uitkomsten van dit nieuwe onderzoek zijn wel weer iets anders dan voorgaande. De afstanden waarover het RIVM nu spreekt zijn geringer. We hebben onlangs de maximale score van vijf sterren gekregen van AVVN (Algemeen Verbond Volkstuindersverenigingen Nederland), omdat we zo duurzaam en natuurlijk tuinieren. Wel een beetje wrang dat dan een externe commerciële partij ervoor zorgt dat onze onbespoten groenten alsnog een chemische toevoeging krijgen. Hoe we met deze nieuwe onderzoeksresultaten omgaan, moeten we nog binnen het bestuur bespreken.”

 

Villa Augustus

Villa Augustus is gelegen midden in een (moes)tuin aan het Wantij. Directeur Arno Schiettekatte vertelt dat de grond van de moestuin in 2006 helemaal afgegraven is en voorzien is van schone aarde voordat de tuin is aangelegd. “In onze bodem zit dus geen PFAS en Chemours produceert sinds 2012 geen PFAS meer. We telen onze groenten en fruit geheel biologisch zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest.” Karin van den Akker is namens gemeente Dordrecht regisseur van het dossier DuPont en Chemours. Zij bevestigt dat het Dordtse restaurant geheel voldoet aan het advies van het RIVM en groenten en fruit veilig genuttigd kunnen worden.

Landbouw

Agrariër Jan Willemsens houdt de onderzoeken naar bodem-, water- en luchtgesteldheid altijd goed in de gaten. “Als boeren en namens de LTO spreken we altijd onze zorg uit over de uitstoot van industrieën zoals Chemours en 3M bij Antwerpen. Vanwege de uitstoot van de laatste wordt geadviseerd geen schaal- en schelpdieren meer te eten uit de Westerschelde. Je wordt daar als kweker uiteraard niet blij van en je vraagt je af bij wie je in zo’n geval moet aankloppen om de schade te verhalen. Moet je een brief sturen naar Amerika? Veehouders in Nederland stoten dan misschien teveel stikstof uit, maar daarvan ga je niet dood. Dat is een natuurlijk product. Wat een goedje als PFAS doet, dat weten we nog niet echt.”

Spaarbekken

Waterbedrijf Evides levert onder andere in de Drechtsteden drinkwater en heeft een spaarbekken gelegen naast de fabriek van Chemours aan de Baanhoekweg. Volgens de website levert het bedrijf 24 uur per dag, 365 dagen per jaar, veilig en schoon drinkwater. “Onze voornaamste bron is oppervlaktewater uit de rivieren de Maas en het Haringvliet. Daarnaast is een klein deel afkomstig uit grondwater (winputten in Dordrecht en de Brabantse Wal). Het geleverde drinkwater voldoet aan alle zeer strenge kwaliteitseisen van de Nederlandse Drinkwaterwet en de Europese drinkwaterrichtlijn.” De communicatiemedewerker van Evides was gisteren niet bereikbaar voor beantwoording van vragen. Het waterbedrijf stelt op de website: “In de lucht, de bodem en het water komen niet-natuurlijke (antropogene) stoffen voor, die afkomstig zijn van consumenten, uit de landbouw en van de industrie. Denk aan medicijnresten, bestrijdingsmiddelen en chemische stoffen. We controleren onze bronnen op deze stoffen. Heel veel stoffen verwijderen we met onze zuiveringstechnieken voor drinkwater. Van sommige stoffen, zoals perfluorverbindingen (PFAS), treffen wij nog sporen aan. Alle gemeten waarden liggen echter onder de geldende normen voor drinkwater en de nieuwe Europese drinkwaternorm, die in januari 2026 ingaat.”

Wateronderzoek loopt nog

Ingenieursbureau Arcadis heeft in de twintig moestuinen die zijn onderzocht ook monsters genomen van grond en water uit de sloot, regentonnen en grondwater. Deze worden ook geanalyseerd op PFAS. Als dit onderzoek is afgerond, kan er een advies gegeven worden over het gebruik ervan in de moestuin. De gemeente verwacht de uitkomst van dit onderzoek ongeveer in oktober.

‘Stop productie

“Dit is een vervelende boodschap voor sommige moestuineigenaren, in het bijzonder voor hen dichtbij de fabriek”, reageren de wethouders van de betrokken gemeentes in een gezamenlijke verklaring. “Zonder dat zij er iets aan kunnen doen, worden ze geconfronteerd met het advies om niet meer uit hun eigen moestuin te eten of om niet teveel en te vaak uit de tuin te eten. Het werken in een moestuin is een gezonde bezigheid die moestuineigenaren juist veel plezier brengt. Gelukkig kan een groot gedeelte van hen wel uit de tuin blijven eten. Wij vinden dat inwoners niet ongevraagd geconfronteerd mogen worden met de gevolgen van de uitstoot van deze PFAS. Die uitstoot moet wat ons betreft stoppen. Daar zetten de vier gemeenten, de GGD, OZHZ en de provincie Zuid-Holland zich gezamenlijk voor in. Deze stoffen horen niet thuis in het milieu, niet in ons water, niet in ons voedsel. De gemeenten hebben de bedrijven dan ook aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van hun uitstoot.”

PFAS in moedermelk

Het BNNVARA-televisieprogramma Zembla heeft de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar PFAS en komt aanstaande donderdag met andere onthullingen in wat wel ‘Het PFAS-schandaal’ genoemd wordt. Uit de eerste berichten zouden baby’s die borstvoeding krijgen en woonachtig zijn in een straal van 7 kilometer van Chemours ruim teveel PFAS via de moedermelk binnenkrijgen. Gemeentelijk regisseur Karin van den Akker kan niet reageren op dit onderzoek. “Zolang ik geen wetenschappelijk onderbouwd onderzoek in handen heb, kan ik deze informatie niet duiden. Alles wat met de gezondheid van de inwoners van Dordrecht te maken heeft, trekt mijn aandacht. Ik vrees dat we het dossier DuPont-Chemours voorlopig nog niet kunnen sluiten.”