DORDRECHT – We zijn verwikkeld in een wedloop met een onzichtbare tegenstander. Minuscule ziekteverwekkers zijn steeds beter bestand tegen antibiotica. En dat is nog maar één van de uitdagingen op het vakgebied van de Dordtse arts-microbioloog Inge Huijskens. (Foto: RLM) 

Afgelopen zomer was in Dordt Centraal in de serie ‘Labgeheimen’ te lezen hoe het Regionaal Laboratorium voor Medische Microbiologie (RLM) in Dordrecht dagelijks speurt naar ziekmakende bacteriën, virussen en schimmels. Huijskens is behalve bestuurder van dit lab ook voorzitter van de landelijke koepel van dergelijke laboratoria, de VMML.

Huijskens: “De coronapandemie ligt achter ons, maar een soortgelijke pandemie kan ons opnieuw overkomen. Door stijgende temperaturen, overstromingen en menselijk reisgedrag krijgen ziekteverwekkers meer kans. In zuidelijk Europa zien we al ziektes opduiken die voorheen exotisch waren, zoals knokkelkoorts, westnijlkoorts en chikungunya. Dat komt doordat de muggen die de virussen overdragen, mildere winters beter overleven.” De VMML lobbyt voor maximale paraatheid bij ziekte-uitbraken én wil meer bewustzijn over de toenemende risico’s.

Zo klein als bacteriën zijn, zo gering is nu nog het besef bij mensen dat microbiologie zich óveral in ons dagelijks leven afspeelt. “Door COVID hebben we geleerd snel te reageren met maatregelen en middelen, maar dat is niet voldoende”, betoogt Huijskens.

“Ziekteverwekkers worden namelijk steeds ‘slimmer’. De resten van ons overvloedige gebruik van antibiotica en gewasbeschermingsmiddelen komen in het milieu en het water terecht. Daardoor zijn bacteriën en schimmels vaak al niet meer gevoelig voor medicijnen, nog vóórdat ze je ziek maken. We zullen terughoudender moeten omgaan met antibiotica én op zoek moeten naar nieuwe geneesmiddelen.”

Dit gebeurt overigens al, mede op voorspraak van de VMML. Maar op landelijke schaal heeft dit maar beperkt zin, het moet groter. En de economische lobby is machtig, aldus de VMML-voorzitter. “Een mooie gele maïskolf zonder plekjes wordt schijnbaar net zo belangrijk gevonden als het niet onnodig ziek worden door schimmels.”

Wat kunnen we in onze eigen invloedssfeer doen als bijdrage in deze ‘wedloop’? “Als RLM streven wij naar preventie en het zo vroeg mogelijk signaleren van infecties”, aldus Huijskens.

“Zo beperken we de gevolgen voor de patiënt en beschermen we andere mensen. Dat is een gezamenlijke inspanning, met artsen en zorgorganisaties, de GGD en alle inwoners. Hoe eerder en hoe preciezer we een ziekteverwekker kunnen aanwijzen – dat is wat wij hier 500 keer op een dag doen – des te beter kunnen we precies de juiste medicatie kiezen. Ben je ziek door een virus, dan zijn antibiotica zinloos. Patiënten vinden dat soms lastig te accepteren.”

Ook zijn meer mensen tegenwoordig kritisch op vaccinaties. “Terwijl  we gevaarlijke kinderziektes daarmee toch echt effectief bestreden hadden”, zegt Huijskens. “Recent zagen we helaas weer mazelen in onze regio. Het voorkomen van ziektes zou een onderdeel moeten zijn van het hele dagelijkse leven, niet pas wanneer iemand ziek is.”