DORDRECHT – De in Middelburg geboren Isaac Beeckman (1588-1637), die van 1627 tot zijn dood in 1637 rector was van de Latijnse School in Dordrecht, mag gerust een groot Dordtenaar genoemd worden. Henk Kubbinga, gepensioneerd wetenschapshistoricus van de Rijksuniversiteit Groningen is gespecialiseerd in de geschiedenis van de atoom- en molecuultheorie. Eén van zijn wetenschappelijke helden is de bedenker van de molecuultheorie. Inderdaad, Isaac Beeckman. Kubbinga graag wil graag een voorleggen aan de lezers van deze krant: “Wie weet hoe Beeckman eruit zag?”

“Sinds 1983 schrijf ik over Beeckman”, vertelt Kubbinga. “Heel af en toe duikt iets nieuws op. Zo vond ik in 1988 in de Bibliotheca Angelica in Rome een exemplaar van de veilingcatalogus van Beeckmans privébibliotheek, die op 14 juli 1637, bijna twee maanden na zijn overlijden, in zijn eigen huis, onder de hamer ging. Sinds 1988 weten we dus welke boeken Beeckman aan het eind van zijn leven thuis op de plank had staan, waaronder dus ook de boeken waaruit lesgegeven werd op zijn school in Dordrecht. Mijn probleem betreft het uiterlijk van Beeckman, een portret. Tot nu toe hebben al mijn naspeuringen, over heel Europa, niets opgeleverd. Mijn vraag aan de Dordtse krantenlezers is dan ook: weet iemand raad ? Heeft iemand een idee waar een portret van Beeckman uit de jaren 1627-1637, dus naar het leven getekend dan wel geschilderd, gevonden kan worden ? Oppassen, want op internet zijn verschillende fantasieportretten te vinden, die mij inmiddels allemaal bekend zijn.”

Descartes in Dordrecht

Het is misschien wat lastig om voor een buitenstaander het belang van Beeckmans uitvinding van de molecuultheorie op waarde te schatten, zegt Kubbinga. “Wanneer men echter bedenkt dat hij grote wetenschappers als René Descartes, Pierre Gassendi en Marin Mersenne thuis in Dordt ontving, dan zijn hun namen alleen al genoeg om vertrouwen in te boezemen. Tegenwoordig zijn er meer dan 110 verschillende takken van wetenschap die zich heel trots ‘moleculair’ noemen. Men zegt daarom wel dat het ‘wereldbeeld’ tegenwoordig door en door ‘moleculair’ is. Met dank aan Beeckman dus.”

Het dak op

Van Isaac Beeckman is bekend dat hij in Dordrecht meteorologische waarnemingen deed op het dak van zijn huis. Dat privéhuis was waarschijnlijk tevens het hoofdgebouw van de Latijnse School, waarvan hij directeur was. “Hij had in elk geval een microscoop en waarschijnlijk ook een telescoop, die hij door zijn leerlingen liet gebruiken, zo stel ik mij voor”, zegt Kubbinga. “Dat die Latijnse School tevens zijn woonhuis was, denk ik omdat veel leerlingen bij Beeckmans familie inwoonden. De Latijnse School was namelijk voor een deel een kostschool. Het was een beetje chique school, waar de Hollandse regenten hun kinderen graag inkwartierden. Beeckman en zijn voorganger, Vossius, waren grote namen in die tijd, bekend in heel de opstandige Republiek der Verenigde Nederlanden. De leerlingen kwamen dus vaak van heinde en verre. De leerlingen konden dus moeilijk dagelijks heen- en weer reizen vanuit, laten we zeggen, Antwerpen, Den Haag of Amsterdam. Dat soort kostscholen bestaat nog steeds in Engeland en Zwitserland. Dit onderstreept nog eens het belang van Dordrecht in het toenmalige staatkundige bestel.” Kubbinga is overigens ook nog op zoek naar een prent, gravure, ets of schilderij van Beeckmans Latijnse School.

Wie meer weet, kan dit aan Kubbinga melden via h.kubbinga@home.nl.

Hoofdfoto: Voorblad van de veilingcatalogus van Beeckmans privébibliotheek. Onder: Henk Kubbinga.