DORDRECHT – – Het college van burgemeester en wethouders van Dordrecht zegt geschrokken te zijn van de uitkomsten van een extern feitenonderzoek naar werkzaamheden in de keldergraven op begraafplaats Essenhof. Uit het onderzoek, uitgevoerd door adviesbureau TwynstraGudde in opdracht van de gemeente, blijkt dat er sinds 2013 kisten zijn geopend terwijl de grafrechten nog niet waren verlopen. Dit gebeurde zonder vergunning en zonder dat nabestaanden hierover waren geïnformeerd. In een deel van de gevallen zijn stoffen gebruikt om de ontbinding te bevorderen. Volgens het college is gehandeld vanuit de intentie om een oplossing te vinden voor de langdurige keldergravenproblematiek, maar noemt het de gang van zaken “bijzonder pijnlijk”. ( Foto: Stolk Fotografie )
Problemen met ontbinding: mogelijk 1.200 lichamen
Begraafplaats Essenhof kampt al sinds de aanleg van de keldergraven met problemen: lichamen blijken na afloop van de grafrechten niet volledig te zijn vergaan. TwynstraGudde schat dat dit mogelijk om circa 1.200 lichamen gaat.
Oorzaak is de constructie van de keldergraven, waardoor onvoldoende zuurstof bij de graven kan komen. Dit zou er bovendien toe hebben geleid dat medewerkers mogelijk zijn blootgesteld aan ongezonde omstandigheden.
College biedt excuses aan
Wethouder Marc Merx reageert namens het college: “Dit is ernstig en had nooit zo mogen gebeuren.” Hij stelt dat de gang van zaken niet past bij de waarden waar Essenhof volgens de gemeente voor moet staan: professionaliteit, respect, vertrouwen en integriteit. “Dit soort vergaande maatregelen had nooit zonder medeweten of toestemming mogen plaatsvinden,” aldus Merx, die namens het college excuses aanbiedt.
Nabestaanden geïnformeerd met Slachtofferhulp
Nabestaanden van dertig graven zijn inmiddels geïnformeerd tijdens een bijeenkomst, begeleid door Slachtofferhulp. Daarna is er ruimte voor persoonlijke gesprekken om de situatie te bespreken.
Gezondheidsrisico’s voor medewerkers: TNO doet vervolgonderzoek
Het feitenonderzoek signaleert ook dat de arbeidsomstandigheden rond de werkzaamheden in de keldergraven op meerdere punten tekortschoten, waardoor medewerkers mogelijk gezondheidsrisico’s liepen. TNO is ingeschakeld voor aanvullend onderzoek.
De gemeente heeft opgravingen in de algemene keldergraven voorlopig aangehouden totdat duidelijk is welke maatregelen nodig zijn om veilig te kunnen werken. Het rapport noemt wel dat de arbeidsomstandigheden sinds 2023 aanzienlijk zijn verbeterd.
Nog geen oplossing: lichamen blijven voorlopig rusten
Een definitieve oplossing voor de keldergravenproblematiek is er nog niet. De gemeente laat de lichamen daarom voorlopig in de huidige graven rusten. Er vinden geen onderzoeken meer plaats in de keldergraven. Het college wil wel op relatief korte termijn tot een oplossing komen en vraagt daarbij ook om landelijke steun, omdat meerdere begraafplaatsen in Nederland met vergelijkbare problemen kampen.
Vervolgonderzoek naar verplaatsing Zuidendijk (2020)
In interviews kwam ook een situatie uit 2020 naar voren die losstaat van de keldergravenproblematiek: de verplaatsing van onvoldoende ontbonden lichamen van begraafplaats Zuidendijk naar Essenhof. Van de wijze waarop dit is gebeurd lijkt geen duidelijke administratie te bestaan. Omdat dit buiten de scope van het onderzoek viel, is het niet verder onderzocht, maar de gemeente noemt de situatie ongebruikelijk en heeft TwynstraGudde gevraagd een vervolgonderzoek te starten.
Achtergrond: memo uit 2015 aanleiding voor onderzoek
Aanleiding voor het feitenonderzoek was het vinden van een memo uit 2015 (gevonden in februari 2025) met nieuwe informatie over de keldergravenproblematiek. Die informatie werd in maart gedeeld met het college, waarna is besloten tot een extern en onafhankelijk feitenonderzoek. Het rapport doet geen uitspraken over verwijtbaarheid of schuld.
Vanwege de ernst is bij de start van het onderzoek ook het Openbaar Ministerie en de Nederlandse Arbeidsinspectie geïnformeerd. Op basis van de huidige kennis zien zij op dit moment geen aanleiding om de zaak zelf op te pakken.
