DORDRECHT – Ben Corino doet wekelijks verslag van de lokale en regionale politiek. Deze week over wat wij kunnen leren van een politieke moord die bijna 350 jaar geleden plaatsvond.

Herdenken van een politieke moord die driehonderdnegenveertig jaar geleden plaatsvond. Daar werd vrijdagavond 20 augustus op de Visbrug bij de beelden van Johan en Cornelis de Witt bij stilgestaan.

Republiek

Op deze datum in 1672 werd het lot bezegeld van de Dordtse broers die in de Gouden Eeuw decennialang in het centrum van de macht verkeerden van de Republiek der Nederlanden. Nederland, of beter gezegd de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, kende geen monarchie meer. Die was immers met het afwerpen van het Spaanse juk ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog vaarwel gezegd. Hoewel de hang naar de telgen van Willem van Oranje van de toenmalige Prinsgezinden, die als machtsfactor stonden tegenover de Staatsgezinden, waartoe de gebroeders behoorden, altijd aanwezig was.

Rampjaar

De kaarten werden uitgespeeld in het Rampjaar 1672, toen monarchistische buitenlandse mogendheden Engeland, Frankrijk en Duitse stadsstaten hun kansen roken en de Republiek binnenvielen of met hun oorlogsschepen er naar op weg waren. Paniek alom en de schuldigen werden gevonden in de Staatsgezinden, en met name in raadspensionaris Johan de Witt en zijn broer Cornelis. Die zouden verantwoordelijk zijn voor het uitkleden van het leger, waardoor de buitenlandse mogendheden vrij konden oprukken. Cornelis werd gevangen gezet en gemarteld in de Gevangenpoort van Den Haag. Johan was kort daarvoor tot de conclusie gekomen dat zijn raadspensionarisschap over de houdbaarheidsdatum was geraakt en was afgetreden. Zijn aftreden maakte de weg vrij voor de Prinsgezinden om hun leider prins Willem III van Oranje in het zadel te hijsen.

Een korte impressie van de herdenkingsbijeenkomst van vrijdag 20 augustus. (Video: Thymen Stolk)

Fake news

Maar dat was nog niet afdoende in hun ogen van de Prinsgezinden. Blijkbaar heerste er bij hun de angst voor een ‘comeback’ van de gebroeders. Waartoe die angst leidde, daar werd op vrijdagavond 20 augustus op de Visbrug bij stilgestaan. Een politieke, beestachtige moord, een volksgericht dat zijn weerga in de Nederlandse geschiedenis niet kent. Met behulp van pamfletten, voorzien van fake news, zouden wij anno nu zeggen, werd voorafgaand aan de moord het volk in de stemming gebracht. “Iets wat wij in deze tijd nog steeds ervaren”, zo verwoordde de Dordtse wethouder Piet Sleeking het in zijn toespraak op deze avond. Hij verwees naar wat er zich in 2020 in de Verenigde Staten afspeelde met de bestorming van het Capitool in Washington. Een opgehitste bevolking liet zich manipuleren door bewust verspreide fake-berichten in de social media door een zittende president.

Gat

Op een andere schaal speelt dit ook in de Nederlandse politiek, landelijk maar ook lokaal. Zelf heeft Sleeking in zijn lange periode mogen ervaren hoe snel het nieuws zich kan verspreiden. Met zijn eigen idee om de Visbrug te ‘upgraden’ met een gat midden in de brug moest hij al snel bakzeil halen na de reacties op de social media en in de meer traditionele media, nog voordat het in de gemeenteraad aan de orde was geweest. De berichtgeving en de gekweekte stemming rondom de ‘kunstboot en de museumtuinmuur’ noemde hij ook als voorbeeld.

Lessen

Snel verspreidend nieuws is niet zonder risico en gevaar. Inhoud en nuance dreigen ondergeschikt te zijn aan het maken van stemming. Die avond op de Visbrug, bij de beelden van Johan en Cornelis De Witt, stonden de sprekers, naast Piet Sleeking ook historicus Remy Balistreri en dichter Jehanne Hulsman, stil bij de verbinding tussen toen en nu. Er liggen lessen in het verleden die wij in het heden ons zeer ter harte moeten nemen. Juist nu, in een tijd waarin populisten gebaseerd op de waan van de dag het volk het gevoel geven de vertolkers van hun ongenoegen te zijn. Met behulp van moderne pamfletten…de sociale media.

Deze week in Studio De Witt

De hoofdgast die Ben Corino zaterdag ontvangt in de eerste twee uur van zijn radioprogramma Studio De Witt ontvangt, is huisarts Hans van der Sijde. Maria Ros is de Dichter van Dienst die het tweede uur afsluit. In dat tweede uur ook aandacht voor de actualiteiten uit Dordrecht en de Drechtsteden. Aan de Politieke Stamtafel in uur drie meer politieke achtergronden. En een nieuwe Brief aan Johan. Diana Gerritsma richt zich hierin wekelijks tot Johan de Witt over een actueel thema.

Studio De Witt is iedere zaterdag van 10.00 tot 13.00 uur te beluisteren op Drechtstad FM en Papendrecht FM.