“Stuurman aan wal”
Vanuit het verre oosten des lands vernam ik maandag dat de gemeenteraad van Enschede alle gemeentes in ons land oproept om massaal duidelijk te maken dat de alsmaar slechter wordende financiële positie van gemeentes veroorzaakt wordt door het Rijk. Ik moest meteen denken aan Zwijndrecht, dat feitelijk dit probleem als eerste goed op de kaart zette. Dat deed meneer Tycho, de financieel wethouder, door héél stout bij de Provincie Zuid-Holland een niet sluitende gemeentebegroting in te leveren.
De provincies moeten er van het ministerie van binnenlandse zaken op toezien dat gemeentes géén begroting inleveren die op voorhand uitgaat van rode cijfers. Zwijndrecht deed dat nu juist wél. Op die manier werd aandacht gevraagd voor het feit dat het voor een gemeente niet vol te houden is om alsmaar bezuinigingen te vinden voor de continue stijgende kosten in het ‘sociaal domein’. Daarmee wordt bedoeld de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de Participatiewet en jeugdzorg.
Het Rijk heeft op die taken bezuinigd en ze afgeschoven naar de gemeentes. Om dat te kunnen betalen heeft Zwijndrecht in vier jaar tijd vijftien procent moeten bezuinigen. Van de 120 miljoen euro die de gemeente jaarlijks te makken heeft, gaat al de helft hier naar toe. Naast andere ‘vaste lasten’ hebben veel gemeentes nog amper tien tot twintig procent ‘vrij besteedbaar’. En juist hier moeten dus steeds nieuwe bezuinigingen gevonden worden. Of hogere inkomsten gegenereerd worden, zoals verdubbeling van het parkeertarief op het Veerplein in Zwijndrecht.
Die laatste is overigens ‘opgelegd’ door de provincie, die deze en andere maatregelen oplegde aan die stoute Meneer Tycho. Strijd verloren dus? Ik denk van niet. Hij heeft een vuurtje aangestoken, dat als een bermbrand door ons land smeult. Tientallen gemeentes sloten zich aan bij het pleidooi van Zwijndrecht dat het Rijk meer geld naar gemeentes moet laten stromen. Het Rijk verzette zich tot nu toe met de kreet dat gemeentes hun ’foute beleid’ niet af moeten schuiven op het Rijk. In Enschede hebben ze daar nu weerwoord op gevonden.
De Tukkers schakelden de Universiteit van Nijmegen in om te onderzoeken waardoor de financiële problemen nou precies veroorzaakt worden. De uitkomst verraste me niet; het Rijk is de hoofdschuldige. Om dat uit te vogelen werd een analyse ontworpen die toepasbaar is op elke gemeentelijke begroting. Enschede roept alle gemeentes in het land op om die analyse ook uit te voeren en de resultaten naar het kabinet te sturen. Hopelijk gebeurt dat. Dan is Meneer Tycho niet voor niets in opstand gekomen en hoeft niet alles kapot bezuinigd te worden.
Kronkelaar.
Tycho Jansen. (Foto: Gemeente Zwijndrecht)
