DORDRECHT – Vorige week zondag heeft de vereniging Vrienden van de Grote Kerk Dordrecht een afgietsel van een bronzen gedenkplaat overhandigd aan de Oud-Katholieke Dordtse parochie. Dit gebeurde in de Oud-Katholieke Kerk op de Voorstraat. Henk Mesman was erbij en vertelt waarom dit een belangrijk moment in de geschiedenis is. (Archieffoto: Stolk Fotografie)

Rond het jaar 500 na Christus vertrokken de Romeinen uit onze streken. In de duizend jaar die volgde, kreeg het katholieke geloof, dat de eerste variant was van het Christendom, vaste grond onder de voeten. In 1285 werd in Dordrecht een kleine katholieke kapel gebouwd op de plaats waar nu onze monumentale Grote Kerk: de Onze-Lieve-Vrouwekerk staat. Dordrecht kreeg steeds meer aanzien, zeker nadat de graaf van Holland Willem I de stad in 1220 stadsrechten gaf.

Onze-Lieve-Vrouwekerk

Om de stad nog meer grandeur te geven, is in 1367 besloten tot de bouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, die de kapel verving. De nieuwe kerk werd opgetrokken in gotische stijl. De gotiek was in de middeleeuwen erg populair en eigenlijk nog steeds, kenmerkend voor katholieke kerken. Aan het begin van de 15e eeuw schonk een handelaar, die veel contacten had met landen in het Nabije Oosten, twee houten splinters aan de kerk. Naar zijn zeggen waren deze splinters afkomstig van het kruis waaraan Jezus stierf. Waarschijnlijk zijn de splinters in een houder (monstrans) geplaatst om deze te kunnen tonen aan het publiek.

Cultus rond splinters

Op 28 juni 1457 brak een brand uit in de Kleine Spuistraat. De omliggende houten huizen vatten vlam en het vuur ontaarde in een allesvernietigende stadsbrand. Bij deze stadsbrand is de Onze-Lieve-Vrouwekerk zwaar beschadigd. De twee splinters van het kruis, werden echter ongeschonden in de puinhopen van de kerk teruggevonden. Voor de toenmalige mens was dit het ultieme bewijs, dat ze zonder twijfel afkomstig waren van het kruis van Jezus. Geïnteresseerden konden de splinters tegen betaling aanschouwen. Het Godswonder kwam het toenmalige kerkbestuur goed uit: de herbouw van de Onze-Lieve-Vrouwekerk kon grotendeels worden gefinancierd met de inkomsten! De minuscule stukjes hout stonden al snel bekend als het Heilig Hout van Dordrecht. Na vier jaar was de schade vrijwel hersteld en werd een koperen gedenkplaat bevestigd op één van de pilaren van het middenschip. De tekst erop verwijst naar de stadsbrand en het Heilig Hout.

Beeldenstorm

Op 25 juni 1572 namen de Watergeuzen Dordrecht in. Veel katholieken vluchtten weg en vreesden dat de Onze-Lieve-Vrouwekerk geplunderd zou worden door protestantsgezinde aanhangers van de opstandelingen. Alle waardevolle eigendommen van de katholieke gemeenschap werden verstopt voor de rebellen. Zo ook het Heilig Hout en de koperen gedenkplaat. De Grote Kerk kreeg een protestantse signatuur en heeft deze tot op de dag van vandaag gehouden. In de daaropvolgende eeuwen is er wel steeds meer toenadering gekomen tussen katholieken en protestanten.

Gedenkplaat als haardplaat

Eén van de eerste katholieke kerken die in Dordrecht verscheen na de reformatie, is de Oud-Katholieke Kerk op de Voorstraat. In 1843 ontdekte men dat in de pastorie van deze kerk de koperen gedenkplaat in gebruik was als haardplaat. Het kerkbestuur van de Grote Kerk vroeg de Oud-Katholieke Kerk in 1905 of zij de koperen gedenkplaat in bruikleen mochten hebben. De Oud-Katholieke Kerk ging daarmee akkoord, mits zij een replica van deze plaat zouden krijgen. De plaat werd weer op de oorspronkelijke plaats, van voor de reformatie, in de Grote Kerk aangebracht. Ook het Heilig Hout vond zijn weg terug, vanuit een klooster uit het Belgische Hekelgem, kwam het naar Dordrecht.

Processie

In 2003 vond het Heilig Hout zijn bestemming in de Antoniuskerk aan de Burgemeester de Raadtsingel. Hier wordt het relikwie bewaard en elk jaar is er in juni een Heilig Hout-processie tussen de Antoniuskerk en de Grote Kerk (hoofdfoto). De vereniging Vrienden van de Grote Kerk Dordrecht vond dat het na 117 jaar langzamerhand wel tijd was om de belofte uit 1905 na te komen. Afgelopen zondag was het zover. De replica van de gedenkplaat werd aan de Oud-Katholieke parochie overhandigd. De overdracht begon met een sfeervolle viering van de oecumenische vespers in de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk. De viering ging over in een zeer regenachtige processie. De stoet eindigde bij de Oud-Katholieke Kerk. Hier vond een kleine plechtigheid plaats waarbij de replica van de koperen gedenkplaat door de voorzitter van de vereniging Vrienden van de Grote Kerk Dordrecht werd overgedragen aan de Oud-Katholieke parochie.

(V.l.n.r.) Henk Schoon, pastoor Oud-Katholieke kerk H. Maria Maior, Gerard van de Weg, voorzitter vereniging Vrienden van de Grote Kerk Dordrecht en Rina Homan-Copper, weduwe van voormalig pastoor van de H. Maria Maior Klaas-Jan Homan. (Foto: Henk Mesman)