DORDRECHT – Mei volgend jaar zal een nagebouwde tjalk, zoals deze rond 1850 op de wateren rond Dordt voer, over land getrokken worden van het Dordrechts Museum naar Het Hof. Kunstenaar Edward Clydesdale Thomson kreeg de opdracht van het museum om de twee Dordtse iconische plaatsen visueel te verbinden. Thomson: “Ik onderzocht de eeuwenlange historie van de rivieren en haar vertakkingen rond Dordrecht. Daarbij trof ik onder andere een foto uit het Regionaal Archief Dordrecht, waarbij een boot met mensen na de Watersnoodramp van 1953 door de Lastig Eendstraat voer. Dat bracht mij op het idee voor dit kunstwerk. Een soort reënactment (naspelen) van dit gebeuren.”

De Schots-Deense kunstenaar woont al jaren in Rotterdam en is zijn hele leven geïnteresseerd geweest in de rol van scheepvaart in de ontwikkeling van stad en land. Regelmatig bezocht hij Hollands oudste stad met familie en vrienden. Vooral de mogelijkheid om de stad via het water te betreden, spreekt hem bijzonder aan. Samen met twee andere kunstenaars kreeg Thomson van het Dordrechts Museum de vraag een voorstel te doen om de wandelroute in het Hofkwartier een kunstzinnig karakter te geven. Thomsons idee werd uitgekozen. Inmiddels bouwt hij met een team van studenten, van onder andere het Da Vinci College, en vrijwilligers in de Biesboschhal een vijftien meter lange houten tjalk.

Historisch onderzoek

“We hebben eerst veel onderzoek gedaan naar hoe de houten, zeilende transportschepen er vanaf de late Middeleeuwen tot rond 1850 hebben uitgezien. Er zijn wel bouwtekeningen van historische stalen schepen, maar feitelijk weinig van zulke oude, houten schepen. We hebben samengewerkt met het Maritiem Museum Rotterdam en verschillende specialisten in historische scheepsbouw. In het Dordtse Binnenvaartmuseum staat het ongeschonden achterschip van De Jonge Jacob: een houten tjalk die in 1858 op de Dordtse Kil zonk. Dat hielp ons bij het ontwerpen van de tjalk. We hebben software ontwikkeld waarmee we 3D-simulaties kunnen maken van hoe het schip er uit zal zien. Daarmee konden we ook simuleren wat de sterke en zwakke punten zijn, wanneer je het schip door de straten trekt in plaats van over water beweegt. Zo weten we precies welke onderdelen er tijdens de processie van het Dordrechts Museum naar Het Hof af zullen breken.”

Wrakstukken worden kunst

Thomson vervolgt: “Wat er niet spontaan af valt tijdens de optocht, zullen we een handje helpen. We gaan er sowieso verzwakte, zeg maar breekpunten in verwerken. De delen die eraf gaan vallen, die ga ik later in metaal namaken. Dat zijn de delen die op de route later teruggeplaatst worden. Niet op de straat, want dat zou de doorgang van de kleine straatjes blokkeren. Nee, ze worden merendeels opgehangen in de lucht of tegen de gevel. Slechts één klein onderdeel van de acht wrakstukken zal op straat, in de Kloostertuin zelf komen te staan.”

Goede leerplek

De tjalk die Thomson ontworpen heeft, wordt niet gemaakt van eikenhout, zoals vroeger veelal gebeurde. Dan zou het schip te zwaar worden. Met iepen-, populieren- en Douglashout wordt het schip ongeveer 3.000 kilo. Manon (19), Menno (19), Nick (18) en Yassim (19) volgen de opleiding scheepsinterieurbouw aan het Da Vinci en zijn sinds zes weken aan het werk in de Biesboschhal. Ze zijn enthousiast over deze stageplaats. Manon: “Eindelijk hebben we hier de kans om met massief hout te werken. Dat is bijna bij geen enkele stage mogelijk. We hebben het alle vier naar ons zin en leren veel ook van Arjen Schmohl die ons begeleidt en veel ervaring heeft als meubelmaker. Over vier weken zit het er helaas alweer op. De volgende stageperiode is pas aan het eind van dit schooljaar en dan moet het schip echt wel af zijn. Dus over enkele weken houdt onze bijdrage op.” Op de vraag of ze gaat helpen het schip naar de bestemming te slepen, antwoordt Manon: “Dat denk ik niet. Daar hebben anderen weer meer talent en spieren voor. Maar ik zal vast en zeker gaan kijken.”

Bouwers en dragers gevraagd

De bouw van het schip duurt nog een aantal maanden. Wie wil, kan helpen bij de bouw en zich aanmelden voor dit project: ‘rivier, boot, stad’. Ook zoekt Thomson mensen die willen helpen bij de verplaatsing van de boot, straks in mei. Voor meer informatie: www.rivierbootstad.nl of kijk op Facebook bij rivierbootstad.