Imposant portret nieuwe aanwinst Dordrechts Museum

DORDRECHT – Het Dordrechts Museum heeft het Portret van Sir Norton Knatchbull uit 1667, geschilderd door Samuel van Hoogstraten, aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt, het Mondriaan Fonds en de Bedrijfsvrienden Dordrechts Museum. Het gaat om het grootste en meest ambitieuze portret van een van de belangrijkste leerlingen van Rembrandt. Het betreft bovendien een van de duurste, meest exclusieve en statige manieren om iemand te portretteren: levensgroot, staand en ten voeten uit. Sir Norton was de belangrijkste Engelse opdrachtgever van Van Hoogstraten. Het schilderij is in zeer goede conditie, aldus het museum. (Foto’s: Peter den Ouden)

Het portret van de 65-jarige Sir Norton Knatchbull (1601-1684) behoort tot de weinige levensgrote, staande portretten van een Hollandse meester en geeft een uniek beeld van de ambities en internationale carrière van de uit Dordrecht afkomstige schilder en schrijver Samuel van Hoogstraten (1627-1678). De veelzijdige Van Hoogstraten is als kunsttheoreticus van bijzondere betekenis voor de Hollandse schilderkunst van de 17e eeuw en onze kennis van zijn leermeester Rembrandt. Daarnaast streefde hij in Wenen, Rome, Regensburg en Londen een ‘Europese carrière’ na en werd hij in de hoogste kringen geëerd. Het Portret van Sir Norton Knatchbull, dat ontstaan is tijdens zijn Engelse periode (1662-1667), is zijn grootste en meest ambitieuze portret dat getuigt van die internationale loopbaan. Wie voor het levensgrote portret staat, ervaart pas echt hoe imposant en spectaculair het is: alsof Sir Norton, een vooraanstaand Engels politicus en geleerde, daadwerkelijk voor je staat in vol ornaat. Na de verwerving van Rembrandts portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit door de Nederlandse en Franse overheid in 2016 werd eens te meer duidelijk hoe exclusief dit genre is in de Hollandse schilderkunst. Rembrandt schilderde in totaal slechts drie portretten op dit levensgrote formaat en de portretspecialist Frans Hals slechts één.

Nieuw icoon
Peter Schoon, directeur van het Dordrechts Museum, noemt de aanwinst “alleen al door het grote formaat een eyecatcher in de Rembrandtzaal” en benadrukt: “Er was nog geen 17^e-eeuws ten voeten uit portret in de collectie aanwezig. Het portret is zo opgehangen dat bezoekers hem al van een afstand zien staan. Echt een opvallend portret, een nieuw icoon voor het museum.” Het schilderij heeft een indrukwekkende herkomst. Het werd vorig jaar geveild met de Mountbatten familiecollectie bij Sotheby’s in Londen en komt uit het bezit van Patricia, 2nd Countess Mountbatten of Burma (1924-2017), een nicht van Prins Philip (1921-2021) en afstammeling van Queen Victoria. Haar man, Lord Brabourne, die al in 2005 was overleden, was een directe nazaat van Sir Norton Knatchbull. Het portret is in 1667 in opdracht van Sir Norton Knatchbull vervaardigd en is altijd in de familie Knatchbull gebleven. Het schilderij heeft eerst gehangen in het landhuis van de familie, Mersham Hatch in Kent, en is in meer recente jaren in bruikleen geweest in het stadhuis van Maidstone en was ook in Newhouse in Kent van de gravin Mountbatten van Burma. Het is na aankoop in het restauratieatelier van het Dordrechts Museum gerestaureerd. Het vernis was sterk vergeeld en vuil. Het schilderij was zo donker geworden dat de plooien in de zwarte kleding en de beschaduwde tegels slecht te onderscheiden waren. De vernisafname bracht bovendien de details in kleding en gezicht en de mooie pastelkleuren in de tegels weer tevoorschijn.